Idiomy są jednostkami leksykalnymi, które nabierają swojego znaczenia tylko jako całość i w ten też sposób należy się ich uczyć. Należy przy tym pamiętać, że nieraz idiom niemiecki składa się z zupełnie innych słów niż jego odpowiednik w języku polskim. Wystarczy spojrzeć na poniższe wyrażenia:
ich fresse einen Besen, wenn…
kaktus mi wyrośnie, jeśli…
czy
etwas an die große Glocke hängen
rozpowiadać coś
Jeżeli więc zabieracie się za naukę idiomów, powinniście wyposażyć się w materiały, które Wam w tym pomogą. Przykładem takiej pomocy może być nowa książka Wydawnictwa Naukowego PWN pt. 300 idiomów języka niemieckiego. Jej autor, Daniel Berg, jest lingwistą z Niemiec, który od kilku lat mieszka i pracuje w Polsce, we Wrocławiu. Jest on także autorem książki 333 pułapki języka niemieckiego.
Szczerze mówiąc miałem pewne wątpliwości co do tego, jak można zrecenzować książkę, która prezentuje same idiomy, ale gdy przeczytałem wstęp, zerknąłem na spis treści i zawartość książki, wszystko stało się jasne. Ta książka to nie jakiś zwykły zbiór idiomów, do czego tak naprawdę przywykłem. Jest to po pierwsze dokładnie przemyślany zbiór idiomów najczęściej używanych we współczesnej niemczyźnie, w mediach oraz w języku codziennym. Po drugie książka to nie same idiomy i ich tłumaczenie na polski. Znajdziemy w niej także przykładowe zdania po niemiecku i polsku, które obrazują użycie danego wyrażenia. To nie wszystko. Publikacja zawiera bowiem część z ćwiczeniami w 4-stopniowej skali trudności. Same ćwiczenia to może nic nadzwyczajnego, bo są to po prostu zdania z lukami, w których należy uzupełnić brakujące słowo-klucz z danego idiomu, ale na potrzeby szybkiego powtórzenia powinno wystarczyć.
We wstępie autor zdradza nam, jakie było kryterium wyboru idiomów do jego publikacji. Można się domyślić, że chodzi o częstotliwość użycia. Aby dokonać tego wyboru właściwie, autor wykorzystał narzędzia internetowe (wyszukiwarka Google), ankietował konkretne osoby i polegał na własnym wyczuciu językowym. Daniel Berg zauważył też bardzo ważną kwestię, a mianowicie przydatność danych idiomów dla konkretnego użytkownika języka. Problem ten pojawia się w każdym tego typu zbiorze, gdyż to, kiedy dane słówko czy zwrot będą potrzebne, zależy od wielu czynników, chociażby od tego, jakim językiem posługujemy się na co dzień, jakie mamy zainteresowania, skąd pochodzimy etc.
Zanim zaprezentuję kilka przykładów, chciałbym wymienić za autorem cztery możliwości tłumaczenia idiomów niemieckich na język polski. Potraktujcie to jako ciekawostkę, bo raczej nie wykorzystacie tej wiedzy praktycznie ani nie będziecie grupowali idiomów pod względem relacji ekwiwalencyjnych.
- Pełna tożsamość
Oznacza to, że idiom możemy przetłumaczyć 1:1, np.: viel Lärm um nichts – wiele hałasu o nic. Takie idiomy są oczywiście łatwiejsze do zapamiętania.
- Prawie pełna tożsamość
W idiomie polskim i niemieckim widoczne są niewielkie różnice, które jednak są mało istotne dla uczącego się, np.: jemandem auf die Nerven gehen – grać komuś na nerwach.
- Idiomatyczny odpowiednik z inną metaforą
Polski odpowiednik idiomu opiera się na innym obrazie niż ten niemiecki. Duże znaczenie ma tutaj przejrzystość wyrażenia niemieckiego, np.: jemandem ein Dorn im Auge sein – być cierniem w czyimś oku.
- Brak odpowiednika idiomatycznego
To najbardziej skomplikowany przypadek, gdzie niemiecki idiom nie ma polskiego odpowiednika, np.: drei Kreuze machen ? cieszyć się, że ma się coś za sobą.
Zerknijmy teraz na kilka wybranych idiomów wraz z przykładami ich użycia. Mam nadzieję, że dzięki temu będziecie mogli sobie wyobrazić naukę z tą książką.
den Finger in die Wunde legen
oraz
bei etwas die (seine) Finger (mit) im Spiel haben
ein Griff ins Klo
oraz
ein Haar in der Suppe finden
Ogólnie rzecz biorąc książkę warto jest mieć w swojej biblioteczce, bo skupia się na ważnych i częściej występujących idiomach. Łatwiej jest się z niej uczyć niż np. ze słownika czy innych zbiorów, gdzie mamy 1000, 2000 czy 5000 idiomów. Na plus jest też część ćwiczeniowa (ok. 60 stron) z odpowiedziami, której nie znajdziemy w słownikach lub większych zbiorach. Nie wiem, jak na Was, ale na mnie działa zachęcająco także fakt, że autor tej publikacji jest Niemcem.
Na chwilę obecną nie znajduję minusów książki, cenę też uważam za sprawiedliwą. Możecie ją kupić na stronie PWN.
KONKURS!
Możecie wygrać jeden z trzech egzemplarzy książki 300 idiomów języka niemieckiego. Wystarczy w komentarzu pod tym wpisem podać JEDEN najciekawszy Twoim zdaniem niemiecki idiom z tłumaczeniem na język polski oraz przykładem użycia w zdaniu, także z tłumaczeniem na język polski.
Każdy idiom może pojawić się tylko raz, jeżeli coś się powtórzy, wtedy w konkursie bierze udział osoba, która dodała przykład jako pierwsza.
Regulamin konkursu
- Organizatorami konkursu są Wydawnictwo Naukowe PWN oraz Łukasz Tyczkowski, nagrody sponsoruje Wydawnictwo Naukowe PWN.
- W konkursie można wygrać jeden z trzech egzemplarzy książki.
- Zwycięzcy zostaną wybrani przez autora bloga (Łukasz Tyczkowski) na podstawie udzielonych odpowiedzi.
- Tylko pełne i poprawne odpowiedzi (idiom niemiecki ORAZ tłumaczenie ORAZ przykład użycia w zdaniu z tłumaczeniem) będą brały udział w konkursie.
- Odpowiedzi z błędami w idiomie, przykładzie użycia w zdaniu lub tłumaczeniu nie będą brane pod uwagę.
- Po wyłonieniu zwycięzców zostaną oni poproszeni o przesłanie mailowo danych do wysyłki nagrody (imię, nazwisko, adres, numer telefonu), dlatego podczas udzielania odpowiedzi należy podać prawidłowy adres e-mail.
- Dane zostaną przekazane do sponsora, który wyśle nagrody.
- Konkurs trwa do 17.07.2016 do godz. 23:59. Odpowiedzi udzielone po tym czasie nie będą brane pod uwagę.
Czekam na Wasze odpowiedzi!
komentarzy 99
Er hat sich alles aus dem Finger gesaugt.
Wszystko wyssał z palca.
Warum bist du von Kopf bis Fuß nass?
Dlaczego od stóp do głów jesteś mokry?
Ich bewundere ihn, weil er immer einen hellen Kopf hat.
Podziwiam go, ponieważ on zawsze ma głowę na karku.
Sei bitte still, weißt du doch, dass Wände Ohren haben. Bądź proszę cicho, przecież wiesz, że ściany mają uszy
Gott sei Dank, dass es nichts Schlechtes passiert ist.
Bogu dzięki, że nic się złego nie stało.
Magdo, jak mam rozumieć Twój ciąg komentarzy? Żaden z nich nie spełnia postanowień regulaminu konkursu.
Gadał Dziad do Obrazu, a Obraz do niego ani razu.
Der alte Mann sprach mit Bild und Bild zu ihm auch nur einmal.
das A und O einer Sache sein- być istotą rzeczy/ być najważniejszą rzeczą
Gerade bei Allergien ist Sauberkeit im Haushalt das A und O. – Czystość w domu jest właśnie przy alergiach najważniejszą rzeczą.
Ein Sieg kann auch die andere Seite der Medaille haben.
Zwycięstwo może też mieć drugą stronę medalu.
alles unter einen Hut bringen – godzić wszystko ze sobą
Es war am Anfang nicht ganz einfach alles unter einen Hut zu bringen. – Na początku nie było całkiem łatwo wszystko ze sobą pogodzić.
Schwein haben – mieć farta, szczęście
Das Schwein hatte Schwein, dass es die Bratwurst nicht wurde.
Świnia miała farta, że nie została smażoną kiełbasą.
?ein Glückspilz sein? ? być szczęściarzem
Gestern hat er viel Geld gewonnen. Er ist ein Glückspilz!
Wczoraj wygrał dużo pieniędzy. Jest szczęściarzem.
„arm wie eine Kirchenmaus” ?> biedny jak mysz kościelna
Leider bin ich heute arm wie eine Kirchenmaus und kann mir das nicht kaufen. -> Niestety dzisiaj jestem biedny jak mysz kościelna i nie mogę sobie tego kupić.
gehirnamputiert sein – być bardzo głupim
Er sagt alles, was ihm einfällt, ohne es zuerst nachzudenken, deswegen finden Menschen, dass er gehirnamputiert ist. – On mówi wszystko, co przyjdzie mu do głowy, nie przemyślając tego najpierw, dlatego ludzie uważają, że jest bardzo głupi.
Der Typ hat ein Ei am Kreisen . Facetowi jajko krąży nad głową. Jest głupi.
kein Blatt vor dem Mund nehmen – być bezpośrednim
Blanka nimmt kein Blatt vor dem Mund nehmen, sie ist immer ehrilch.
hinter schwedischen Gardinen sitzen – siedzieć za kratkami
Der mutmaßliche Täter sitzt immer noch hinter schwedischen Gardinen. – Domniemany sprawca nadal siedzi za kratkami.
Das ist mir ein böhmisches Dörfer- to dla mnie czarna magia/ to dla mnie chińszczyzna.
Ich kann dir nicht helfen, das ist mir ein böhmisches Dörfer – Nie mogę tobie pomóc, to dla mnie czarna magia.
einen Frosch im Hals haben – mieć chrypkę, a dosłowne tłumaczenie – mieć żabę w szyi
Ich bin krank und ich habe einen Frosch im Hals.
zapomniałam dodac tłumaczenia na polski – Jestem chora i mam chrypkę.
Krótki i konkretny, prosty:
alles, was Beine hat – kto żyw
Alles, was Beine hat, ist geflohen. – Kto żyw, uciekł. (Wszyscy uciekli)
Feuer und Flamme für etwas sein – zapałać entuzjazmem do czegoś
Danach war er Feuer und Flamme für das Jogging und so traf er die Entscheidung, sich im Triathlon zu versuchen.
Następnie zapałał entuzjazmem do joggingu i tak podjął decyzję, że spróbuje swoich sił w triathlonie.
sich wie das fünfte Rad am Wagen fühlen – czuć się jak piąte koło u wozu
Als meine Schwester auf die Party ging, fühlte sie sich wie das fünfte Rad am Wagen. ? Kiedy moja siostra poszła na imprezę, czuła się jak piąte koło u wozu.
„Ohne Fleiß kein Preis.”
Bez pracy nie ma kołaczy.
Ich möchte in Zukunft ein Auto kaufen, deswegen muss ich arbeiten, weil „Ohne Fleiß kein Preis „.
die Beine in die Hand nehmen- wziąć nogi za pas (dosłownie w dłoń)
Statt zu heiraten, hat er die Beine in die Hand genommen und ist mit mit Freunden nach Mallorca geflogen :)
Wersja poprawiona :)
die Beine in die Hand nehmen- wziąć nogi za pas (dosłownie w dłoń)
Statt zu heiraten, hat er die Beine in die Hand genommen und ist mit Freunden nach Mallorca geflogen :)- Zamiast się ożenić, wziął nogi za pas i poleciał z przyjaciółmi na Majorkę :)
Haare auf Zähnen haben – mieć cięty język
Mein Vater ist bekannt dafür, Haare auf Zähnen zu haben. – Mój tata jest znany z tego, że ma cięty język.
Trudno wybrać najciekawszy, ale myślę, że ten zasługuje na uwagę. ;)
Streit um des Kaisers Bart – kłótnia o błahostkę
Der Streit um die Farbe der Fliesen mit meinem Mann ist mittlerweile so hochgekocht, dass ich Magenschmerzen bekam – das ist ja ein Streit um des Kaisers Bart – wiederholte er immer wieder, wollte aber nicht nachgeben.
Spór z moim mężem o kolor płytek przybrał na sile do tego stopnia, że zaczął mi doskwierać żołądek – to przecież kłotnia o błahostki – powtarzał stale, a jednak nie ustępował.
etwas im Auge haben – mieć coś na oku (upatrzone)
Hast du etwas Bestimmtes im Auge? Czy masz coś konkretnego na oku? Czy masz upatrzone coś konkretnego?
Alles ist mir wurst – wszystko mi jedno
– Was möchtest du zu Abend essen? Die Weisswurst oder Grützwurst?
– Alles ist mir wurst.
– Co chciałbyś/chciałabyś zjeść na kolację? Białą kiełbasę czy kaszankę?
– Wszystko mi jedno.
eine Kröte schlucken – przełknąć gorzką pigułkę
Es war mir nicht leicht aber ich habe die Kröte geschluckt. – Nie było mi łatwo, ale przełnęłam tę gorzką pigułkę.
Öl ins Feuer gießen ? dolewać oliwy do ognia
Müsstest du wirklich Öl ins Feuer gießen? -Naprawdę musiałaś dolać jeszcze oliwy do ognia?
sich zum Affen machen – ośmieszać się, zrobić z siebie głupka
Ich werde die Arbeitsstelle nicht bekommen. Während des Interviews habe ich mich zum Affen gemacht. – Nie dostanę tej pracy. Podczas rozmowy wstępnej zrobiłam z siebie głupka.
Pi mal Daumen – pi razy oko/drzwi
Ich glaube er ist Pi mal Daumen 40 Jahre Alt.
Moim zdaniem on ma pi razy oko 40 lat.
etwas durch die Blume sagen – powiedzieć coś ” przez kwiatek ” , dać coś delikatnie do zrozumienia Sie sagte ihm durch die Blume , dass sie ihn nicht heiraten werde . Dała mu delikatnie do zrozumienia , że nie wyjdzie za niego . nicht alle Tassen im Schrank haben – nie mieć ” piątej klepki ” Wie kann er so etwas vorschlagen ? Er hat wohl nicht alle Tassen im Schrank. Jak on może proponować coś takiego ? Chyba brak mu piątej klepki.
Zapomniałam dodać witryny internetowej
Der Mann der Tat hat immer etwas zu tun.
Człowiekiem czynu ma zawsze coś do zrobienia.
Wenn Weihnachten und Pfingsten zusammenfallen – nigdy/jak będą dwie niedziele w kupie.
Er tut das, wenn Weihnachten und Pfingsten zusammenfallen. – On nigdy tego nie zrobi.
Alle deutschen Idiome sind böhmische Dörfer für Deutschlernende.
Alle deutschen Idiome sind böhmische Dörfer für Deutschlernende.
Wszystkie niemieckie idiomy to czarna magia dla uczących się języka niemieckiego.
edytowany wpis – zapomniałem polskiego włumaczenia :)
Dziękuję, ale niestety konkurs już się skończył.
Przyznam, że wybór tylko 3 idiomów to ciężkie zadanie, ale musiałem się jakoś zdecydować, bo mam tylko 3 książki do rozdania. Nagrody otrzymują autorzy następujących odpowiedzi:
dorota
http://blog.tyczkowski.com/2016/07/300-idiomow-jezyka-niemieckiego-recenzja-i-konkurs/comment-page-2/#comment-71765
====
jp98
http://blog.tyczkowski.com/2016/07/300-idiomow-jezyka-niemieckiego-recenzja-i-konkurs/comment-page-1/#comment-71669
====
Szymon
http://blog.tyczkowski.com/2016/07/300-idiomow-jezyka-niemieckiego-recenzja-i-konkurs/comment-page-2/#comment-71779
Dziękuję wszystkim za udział!
nienawidzę, nigdy się chyba tego nie nauczę
Żałuje,że póżno zajrzałam…też napisałabym ,,alles ist mir Wurst”,często używam,a także ,,tode Hose”-czyli jest nudno,nic się nie dzieję,pozdrawiam
znalazłem taki fragment „Ich mache gern Ausflüge in die Berge. Frische Luft, die Natur… da geht es mir einfach gut! Das finde ich schön.”
Jak przetłumaczyć to „da geht es mir einfach gut!” ?
„Tam jest mi po prostu dobrze” byłoby odpowiednim tłumaczeniem.