Pierwsze ślady języka niemieckiego w starych tekstach służyły średniowiecznym mnichom jako pomoc w zrozumieniu tekstów w języku łacińskim. W rękopisach mnisi zapisywali niemieckie słowa między wierszami lub na marginesie. Mniej więcej dwie trzecie znanego dzisiaj słownictwa z Althochdeutsch (język staro-wysoko-niemiecki) pochodzi właśnie z tych notatek, nazywanych „Glossen”. Można je znaleźć w tekstach z początku VIII wieku. Chciałbym przedstawić i krótko opisać teraz 4 najważniejsze z nich, które tworzą niejako podstawy języka niemieckiego i tłumaczą jego pochodzenie.
Abrogans (Abrogans deutsch)
Abrogans uchodzi za najstarszy tekst w języku niemieckim. Jest to łacińsko-staro-wysoko-niemiecki słownik synonimów, w którym za pomocą języka ludowego (die Volkssprache) wytłumaczone zostały słowa z Biblii. Nazwa tego słownika pochodzi od pierwszego wpisu: abrogans – dheomodi (w obecnym niemieckim oznacza to bescheiden – skromny, demütig – pokorny). Dla historii języka niemieckiego jest to jedyne źródło informacji, gdyż 700 z 3760 występujących tam niemieckich słów nie pojawia się w żadnym innym tekście z tego okresu. Oryginał powstał prawdopodobnie pod koniec VIII wieku w klasztorze Freising.
Hildebrandslied
Karol Wielki wspierał rozwój pisanego języka ludowego w państwie frankijskim. Obok łaciny miał on być oficjalnym językiem kościoła. Cesarz kazał przełożyć kościelne teksty na język staro-wysoko-niemiecki oraz zebrać niemieckie kazania. Zajmowali się tym przede wszystkim mnisi. Miejsce, w którym pracowali, określa się mianem scriptorium. W klasztorze w Fuldzie dwóch mnichów spisało w pierwszej połowie IX wieku staro-wysoko-niemiecką epicką pieśń bohaterską. W pieśni tej ojciec i syn stanęli do walki jako rycerze. Tekstem zajęli się później jako pierwsi bracia Grimm i nazwali go Hildebrandslied (Pieśń o Hildebrandzie). Jedyny zachowany fragment znajduje się obecnie w bibliotece w Kassel.