Dzisiejszy wpis poświęcony zostanie zastąpieniu czasowników modalnych (Modalverben) wyrażeniami (Ausdrücke), które oddają ten sam czasownik w inny sposób. W celu użycia odpowiedniej parafrazy należy znać znaczenie (Bedeutung) danego słowa. Na początku przypomnę, jakie w języku niemieckim występują czasowniki modalne:

• müssen – musieć
• sollen – mieć powinność
• wollen – chcieć
• mögen – lubić
• können – móc, umieć, potrafić
• dürfen – mieć pozwolenie

Przyjrzyjmy się teraz formom, jakie mogą zastąpić te czasowniki w wypowiedziach.

müssen

Pierwszy z czasowników müssen możemy rozpatrywać pod kątem kilku znaczeń, a nie tylko w jego standardowym tłumaczeniu – musieć.

Pierwsze znaczenie (die erste Bedeutung) jako konieczność (Notwendigkeit), obowiązek (Pflicht) czy przymus (Zwang) na skutek czynników zewnętrznych (äußere Umstände) lub uregulowań prawnych (gesetzliche Regelungen) np.:

• Der Autofahrer muss die Kreuzung umfahren. (kierowca musi ominąć skrzyżowanie)
• Der Schuldige des Unfalls muss die Kosten übernehmen. (winny wypadku musi przejąć na siebie koszty)

Parafrazy dla czasownika müssen w tym kontekście są następujące:

• Es ist notwendig (konieczne)/erforderlich (niezbędne)/geboten (wymagane)/unerlässlich (nieodzowne)/unumgänglich (niezbędne)/unausweichlich (nieuniknione)
• Es bleibt nichts anderes übrig als… (nie pozostaje nic innego jak)

Analogicznie, jeśli nie występuje powinność, obowiązek czy przymus, wówczas można zastosować:

• Es ist nicht notwendig/nicht erforderlich (nie jest konieczne/nie jest niezbędne)

Czasownik müssen może oznaczać również wewnętrzną powinność (innere Pflicht) np.

• Sie muss dem Verletzten helfen. (ona musi pomóc rannemu)

Przykładem parafrazy dla czasownika müssen w tym znaczeniu będzie sformułowanie:

• Ich habe keine andere Wahl… (nie mam innego wyboru)

sollen

Kolejny z czasowników sollen może oznaczać żądanie (Forderung), oczekiwanie (Erwarung) bądź polecenie (Anweisung) np.:

• Ich soll meine Tante vom Bahnhof abholen. (powinnam odebrać moją ciocię z dworca)

Dobrymi przykładami parafrazy dla czasownika sollen w powyższym znaczeniu są:

• Es empfiehlt sich… (jest wskazane)
• Es gehört sich… (należy się)
• Es wird erwartet/gefordert/gewünscht/verlangt (jest oczekiwane/ żądane/życzy się/jest wymagane)

Czasownik sollen może zostać użyty w kontekście rady (Ratschlag) np.:

• Du solltest auf ihn nicht so lange warten. (nie powinieneś/nie powinnaś czekać na niego tak długo)

wollen

Kolejny czasownik wollen występuje w 3 znaczeniach: jako plan i zamiar (Absicht), jako gotowość (Bereitschaft) oraz jako pilne życzenie (dringender Wunsch). Przykładem dla pierwszego znaczenia jest zdanie:

• Ich will mit meinem Ehemann ins Gebirge fahren. (chcę jechać z moim mężem w góry)

Wówczas parafrazy są następujące:

• Ich bin entschlossen/gewillt.. (jestem zdecydowany/skłonny)
• Ich habe vor/plane… (zamierzam/planuję)
• Ich habe die Absicht… (mam zamiar)

Czasownik wollen użyty w kontekście gotowości oddaje zdanie:

• Ich will dich vom Bahnhof abholen. (jestem gotowy odebrać cię z dworca)

Parafrazą dla tego znaczenia będzie sformułowanie:

• Ich bin bereit… (jestem gotowy)

Przykładem ostatniego znaczenia czasownika wollen jako pilne życzenie jest zdanie:

• Er will sich endlich mit dir treffen. (on w końcu chce się z tobą spotkać)

Parafrazą dla czasownika wollen w tym znaczeniu jest:

• Ich habe den Wunsch… (życzę sobie)

mögen

Czasownik mögen oznacza potrzebę (Bedürfnis) oraz ochotę (Lust).

• Ich möchte Pilot werden. (chciałbym zostać pilotem)

Parafrazami dla czasownika mögen będą:

• Ich habe das Bedürfnis/die Lust… (potrzebuję/mam ochotę)

können

Przedostatni czasownik, czyli können oznacza umiejętność (Fähigkeit).

• Sie kann gut kochen. (ona umie dobrze gotować)

Parafrazami w tym znaczeniu są:

• Ich bin fähig… (jestem zdolny)
• Ich bin in der Lage… (jestem w stanie)

dürfen

Ostatni czasownik modalny dürfen można rozpatrywać w kontekście pozwolenia (Erlaubnis) czy zakazu (Verbot). W pierwszym znaczeniu:

• Du darfst mein Fahrrad benutzen. (masz pozwolenie, by korzystać z mojego roweru)

Parafrazami są:

• Es ist erlaubt/zulässig… (jest dozwolone/ dopuszczalne)

W drugim znaczeniu:

• Hier darf man nicht parken. (jest zabronione tutaj parkować)

Mam nadzieję, że artykuł skłoni Was, Czytelników, do zastosowania nowych sformułowań. Zapraszam na koniec do rozwiązania krótkiego ćwiczenia gramatycznego.

Wpis pojawił się pierwotnie na moim blogu niemiecki.pro, a jego autorką jest Joanna Ochocińska.