Die Sommerferien sind vorbei, czas więc wrócić do serii Mój zeszyt do niemieckiego. Niewtajemniczonym polecam lekturę pierwszej lekcji, gdzie tłumaczę zamysł tego działu bloga. Stałych czytelników witam ponownie i już mówię, czym się dzisiaj zajmiemy. Dzisiejsza lekcja poświęcona będzie liczebnikom porządkowym w języku niemieckim (Ordinalzahlen), poprzednio (Lektion 12) omawialiśmy natomiast liczebniki główne. Liczebniki porządkowe będą nam potrzebne nie tylko przy podawaniu dat, ale też w wielu sytuacjach dnia codziennego. Kiedyś znalazłem w jednym z podręczników zdanie, które w ciekawy sposób podaje trzy pierwsze liczebniki porządkowe. Oto ono:

Mein zweiter Sohn ist schon zum dritten Mal in der ersten Klasse sitzen geblieben.

Po polsku:

Mój drugi syn już po raz trzeci „siedzi” w pierwszej klasie.

Wracając do notatek z mojego pierwszego zeszytu do niemieckiego widzę, że nie ma ich zbyt wiele. Jest to po prostu lista liczebników porządkowych od 1 do 20 i tyle. Pomyślałem więc, że należałoby tę listę wzbogacić o krótki wstęp teoretyczny.

Zasady tworzenia liczebników porządkowych w języku niemieckim

• liczebniki od 1 do 19 otrzymują końcówkę -te (w mianowniku), np.:

4. der, die, das vierte
10. der, die, das zehnte
17. der, die, das siebzehnte

• liczebniki od 20 do 100 otrzymują końcówkę -ste (w mianowniku), np.:

30. der, die, das dreißigste
58. der, die, das achtundfünfzigste
99. der, die, das neunundneunzigste

Kiedy używamy liczebników porządkowych w języku niemieckim?

• do podawania i określania dat, np.:

Der Wievielte ist heute?/Welches Datum ist heute? (mianownik, Nominativ)
Który jest dzisiaj?/Jaka data jest dzisiaj?

Heute ist der 17.09.2012.
Heute ist der siebzehnte September zweitausendzwölf.

Den Wievielten haben wir heute?/Welches Datum haben wir heute? (biernik, Akkusativ)
Którego mamy dzisiaj?/Jaką datę mamy dzisiaj?

Heute haben wir den 17.09.2012.
Heute haben wir den siebzehnten September zweitausendzwölf.

• do określania stulecia, np.:

Wir leben im 21. Jahrhundert.
Wir leben im einundzwanzigsten Jahrhundert.

• w wielu innych przypadkach, np.:

Mein Bruder ist in der dritten Klasse. – Mój brat jest w trzeciej klasie.

Jak widać na powyższych przykładach, gdy podajemy datę w bierniku, do liczebników porządkowych dochodzi jeszcze końcówka -n. Dzieje się tak zawsze, gdy rzeczownik, który stoi po liczebniku, jest rodzaju męskiego. A właśnie dni miesiąca i nazwy miesięcy są zawsze rodzaju męskiego. Taką końcówkę dodajemy też w innych przypadkach, ale nie chcę tutaj zbytnio wnikać w szczegóły. Dla ułatwienia można to podsumować następująco: końcówki -ten i -sten dodajemy ZAWSZE m.in. po am, im, in der, an der, den, vom, bis zum oraz gdy odpowiadamy na pytanie wann? – kiedy?. Dodawanie tych wszystkich końcówek jest skutkiem tego, że liczebniki porządkowe odmieniamy w niemieckim jak przymiotniki.

Na koniec dodam, że jeżeli liczebniki porządkowe zapisujemy cyfrą, to zawsze musimy po nich postawić kropkę, np.: der 17. September, am 5. Juni, die 3. Klasse.

Na deser jeszcze lista liczebników porządkowych od 1 do 20, powinna się przydać, jeżeli problemem okażą się powyższe regułki ;)

1. der, die, das erste (wyjątek)
2. der zweite
3. der dritte (wyjątek)
4. der vierte
5. der fünfte
6. der sechste
7. der siebte
8. der achte
9. der neunte
10. der zehnte
11. der elfte
12. der zwölfte
13. der dreizehnte
14. der vierzehnte
15. der fünfzehnte
16. der sechzehnte
17. der siebzehnte
18. der achtzehnte
19. der neunzehnte

Hausaufgabe – praca domowa
Odpowiedz na pytania zapisując słownie liczebniki porządkowe podane w nawiasach.

1. Wann fährst du nach Berlin? (15.02)
2. Der Wievielte ist morgen? (18.09)
3. Wann beginnt der Frühling? (21.03)
4. Wann hat deine Mutter Geburtstag? (30.01)
5. Wann beginnen die Sommerferien? (18.06)
6. Wann fährst du in Urlaub? (17.08)
7. Den Wievielten haben wir morgen? (26.10)
8. Wann hast du Namenstag? (7.03)

Zapisz słownie liczebniki i nazwy miesięcy w podanych przedziałach czasowych,
pamiętaj o właściwych końcówkach.

vom 23.06. bis zum 12.07.
vom 30.03. bis zum 22.04.
vom 1.12. bis zum 16.01.
vom 17.09. bis zum 7.10.