Język niemiecki pełen jest różnego rodzaju ciekawostek, zawiłości oraz wyjątków od reguł, co czyni go w moich oczach czymś wręcz wyjątkowym. Jak nudnym byłoby uczenie się niemieckiego, gdyby ograniczało się do opanowania ograniczonej grupy słówek i reguł gramatycznych. Nie sądzicie? To te zawiłości sprawiają, że nauka staje się swoistym wyzwaniem i czymś, co nas motywuje. Jeżeli uważacie inaczej, to zapewniam, że dalsza część wpisu nie jest dla Was.
W niemieckim istnieje pewna grupa czasowników (np. czasowniki przechodnie i nieprzechodnie – transitive und intransitive Verben, zaraz wytłumaczę, co to za czasowniki), które brzmią identycznie lub też bardzo podobnie, ale zmieniają swoje formy w czasach przeszłych wraz ze zmianą swojego znaczenia. Raz odmieniają się one w czasach przeszłych regularnie, innym razem nieregularnie, czasem różne są też ich czasowniki posiłkowe (haben, sein). Przykładem takiego dziwnego czasownika, który jako pierwszy przychodzi mi do głowy, jest znane Wam raczej hängen. Co może oznaczać? Wisieć albo wieszać. Bezruch, ruch. Pamiętacie przyimki z celownikiem i biernikiem? Tam właśnie mieliśmy do czynienia z tym czasownikiem. Ale nie tylko hängen będzie figurował na mojej liście. Postanowiłem zebrać te czasowniki i spróbować pomóc Wam je zrozumieć. Do każdego podam jego formy czasów przeszłych oraz utworzę przykłady zdań (pierwsze zdanie będzie w czasie teraźniejszym Präsens, drugie w czasie przeszłym Imperfekt, trzecie w czasie przeszłym Perfekt). Na koniec będzie też ćwiczenie interaktywne sprawdzające Waszą wiedzę w tym temacie.
Czasowniki przechodnie (transitive Verben) to czasowniki, które w czasach przeszłych mają formy słabe, wymagają dopełnienia w bierniku (Akkusativ) i tworzą Perfekt z haben, np.: hängen – wieszać, steigern – zwiększać, setzen – sadzać. Można utworzyć od nich stronę bierną (oprócz niektórych, np. haben – mieć), a dopełnienie w bierniku ze strony czynnej staje się wtedy podmiotem zdania w stronie biernej.
Czasowniki nieprzechodnie (intransitive Verben) to czasowniki, które w czasach przeszłych mają formy mocne, nieregularne, nie wymagają dopełnienia w bierniku i tworzą Perfekt z sein, np.: erschrecken – wystraszyć się, steigen – wchodzić, rosnąć. Nie tworzymy bezpośrednio od nich strony biernej, tylko bezosobowo (z zaimkiem es).
[vc_separator]hängen – wieszać
hängen – hängte – gehängt (h)
Er hängt das Bild an die Wand.
Er hängte das Bild an die Wand.
Er hat das Bild an die Wand gehängt.
hängen – wisieć
hängen – hing – gehangen (h)
Das Bild hängt an der Wand.
Das Bild hing an der Wand.
Das Bild hat an der Wand gehangen.
wiegen – kołysać
wiegen – wiegte -gewiegt (h)
Die Mutter wiegt ihr Kind.
Die Mutter wiegte ihr Kind.
Die Mutter hat ihr Kind gewiegt.
wiegen – ważyć (coś), mieć wagę
wiegen – wog – gewogen (h)
Die Verkäuferin wiegt das Obst.
Die Verkäuferin wog das Obst.
Die Verkäuferin hat das Obst gewogen.
schaffen – podołać czemuś
schaffen – schaffte – geschafft (h)
Ich schaffe die Prüfung.
Ich schaffte die Prüfung.
Ich habe die Prüfung geschafft.
schaffen – tworzyć (np. dzieło)
schaffen – schuf – geschaffen (h)
Der Künstler schafft ein wichtiges Werk.
Der Künstler schuf ein wichtiges Werk.
Der Künstler hat ein wichtiges Werk geschaffen.
erschrecken – przestraszyć kogoś
erschrecken – erschreckte – erschreckt (h)
Der Hund erschreckt das Kind.
Der Hund erschreckte das Kind.
Der Hund hat das Kind erschreckt.
erschrecken – przestraszyć się
erschrecken – erschrak – erschrocken (s)
Das Kind erschreckt vor dem Hund.
Das Kind erschrak vor dem Hund.
Das Kind ist vor dem Hund erschrocken.
setzen – sadzać
setzen – setzte – gesetzt (h)
Die Mutter setzt das Kind auf den Stuhl.
Die Mutter setzte das Kind auf den Stuhl.
Die Mutter hat das Kind auf den Stuhl gesetzt.
sitzen – siedzieć
sitzen – saß – gesessen (h)
Wo sitzt ihr?
Wo saßt ihr?
Wo habt ihr gesessen?
steigern – podwyższać, zwiększać
steigern – steigerte – gesteigert (h)
Der Verkäufer steigert die Preise.
Der Verkäufer steigerte die Preise.
Der Verkäufer hat die Preise gesteigert.
steigen – wchodzić, rosnąć (np. ceny)
steigen – stieg – gestiegen (s)
Der Mann steigt auf diesen Berg.
Der Mann stieg auf diesen Berg.
Der Mann ist auf diesen Berg gestiegen.
fällen – ścinać
fällen – fällte – gefällt (h)
Die Arbeiter fällen die Bäume.
Die Arbeiter fällten die Bäume.
Die Arbeiter haben die Bäume gefällt.
fallen – upadać, spadać
fallen – fiel – gefallen (s)
Die Bäume fallen zu Boden.
Die Bäume fielen zu Boden.
Die Bäume sind zu Boden gefallen.
senken – obniżać, zniżać
senken – senkte – gesenkt (h)
Der Verkäufer senkt die Preise.
Der Verkäufer senkte die Preise.
Der Verkäufer hat die Preise gesenkt.
sinken – tonąć, obniżać się
sinken – sank – gesunken (s)
Die Kosten sinken zu langsam.
Die Kosten sanken zu langsam.
Die Kosten sind zu langsam gesunken.
sprengen – wysadzać, rozsadzać
sprengen – sprengte – gesprengt (h)
Die Arbeiter sprengen dieses alte Gebäude.
Die Arbeiter sprengten dieses alte Gebäude.
Die Arbeiter haben dieses alte Gebäude gesprengt.
springen – skakać
springen – sprang – gesprungen (s)
Das Tier springt.
Das Tier sprang.
Das Tier ist gesprungen.
legen – kłaść
legen – legte – gelegt (h)
Der Schüler legt das Buch auf den Tisch.
Der Schüler legte das Buch auf den Tisch.
Der Schüler hat das Buch auf den Tisch gelegt.
liegen – leżeć
liegen – lag – gelegen (h)
Das Buch liegt auf dem Tisch.
Das Buch lag auf dem Tisch.
Das Buch hat auf dem Tisch gelegen.
verschwenden – wydawać, trwonić
verschwenden – verschwendete – verschwendet (h)
Diese Frau verschwendet ihr ganzes Geld.
Diese Frau verschwendete ihr ganzes Geld.
Diese Frau hat ihr ganzes Geld verschwendet.
verschwinden – znikać
verschwinden – verschwand – verschwunden (s)
Das ganze Geld verschwindet.
Das ganze Geld verschwand.
Das ganze Geld ist verschwunden.
löschen – gasić
löschen – löschte – gelöscht (h)
Der Feuerwehrmann löscht das Feuer.
Der Feuerwehrmann löschte das Feuer.
Der Feuerwehrmann hat das Feuer gelöscht.
erlöschen – gasnąć, wygasać
erlöschen – erlosch – erloschen (s)
Das Feuer erlöscht langsam.
Das Feuer erlosch langsam.
Das Feuer ist langsam erloschen.
stecken – wkładać, wtykać
stecken – steckte – gesteckt (h)
Der Hausbesitzer steckt den Schlüssel ins Schloss.
Der Hausbesitzer steckte den Schlüssel ins Schloss.
Der Hausbesitzer hat den Schlüssel ins Schloss gesteckt.
stecken – tkwić
stecken – steckte (stak) – gesteckt (h)
Der Schlüssel steckt im Schloss.
Der Schlüssel steckte/stak im Schloss.
Der Schlüssel hat im Schloss gesteckt.
Poza wymienionymi wyżej czasownikami istnieje jeszcze kilka, które zachowują się w podobny sposób (np. bleichen – verbleichen czy (an)schwellen), ale postanowiłem je pominąć, bo nie chodziło mi o pokazanie wszystkich, ale raczej o zwrócenie uwagi na ten temat i na wyjaśnienie zachodzących w użyciu różnic. Jeżeli macie własne przykłady i chcielibyście się nimi podzielić, zapraszam do komentowania.
Teraz pora na ćwiczenie. Starajcie się nie podglądać, bo zdania są te same, które zapisałem w przykładach. Zadanie polega na uzupełnieniu prawidłowej formy Partizip Perfekt.
[vc_separator] [WpProQuiz 5] [vc_separator] [WpProQuiz_toplist 5]Foto: sxc.hu
komentarzy 14
Na czym w takim razie polega różnica między verbleicht a verblichen? Nigdzie nie mogę tego odnaleźć
Ten czasownik ma po prostu dwie formy czasu przeszłego. Polecam wpis w słowniku: https://www.duden.de/rechtschreibung/verbleichen
Witam panie Lukaszu,proszę o wytłumaczenie różnicy sitzen a setzen.Jak powiedzieć najprościej”usiądź „, kiedy mówię do mojej podopiecznej sitzt ,to się śmieje i mówi, że to jest komenda dla psa!?
Pozdrawiam Zdzisława Skopinska
P.S.wzięłam się na sposób i mówię najprościej jak umiem” hinsetzen”
Witam,
sitzen znaczy siedzieć, setzen to sadzać, a sich setzen to siadać, a więc tak:
– setz dich – usiądź
– setzen Sie sich – proszę usiąść
Alles klar? :)
Dziękuję po stokroć! Przeszukałam tyle stron i w końcu tu znalazłam (i zrozumiałam!), co to są te czasowniki przechodnie i nieprzechodnie. Jestem na pierwszym roku filologii germańskiej i na gramatyce opisową to było moją zmorą.. aż do teraz. Jeszcze raz dziękuję! :)
Gern geschehen ;)
Wydaje mi się, że tutaj też jest dobre rozwiązanie gdy nie mamy klawiatury niemieckiej (i nie tylko niemieckiej) – klawiatura online http://german.typeit.org/
Pozdrawiam:)
jak po niemiecku powiedziec „oni zajmują miejsce lepszym studentom”? z góry dziękuję za odpowiedz
Dziękuję bardzo ! Zapytam jeszcze czy bez różnicy mogę używać czasu przeszłego Imperfekt lub czasu przeszłego Perfekt?.?
Czy między tymi czasami jest jakaś różnica w czasie.
Np.
Er hängte das Bild an die Wand. ( to uczynił 10 min wcześniej )
Er hat das Bild an die Wand gehängt. ( to uczynił rok temu )
albo odwrotnie.
.. lub nie ma to żadnego znaczenia w odległości czasu i te zdania różnią się tylko sposobem wyrażania a znaczenie ich jest to samo. Pozdrawiam
Ten temat był już poruszany na blogu: http://blog.tyczkowski.com/2011/05/perfekt-czy-imperfekt/
W szkole jakoś niemiecki mi nie wchodził i za żadne skarby nie mogłem zrozumieć tych zasad. Fajnie że na blogu tak prosto to tłumaczysz. :) Dziękuję
Super pomysł :) Całkiem niedawno tłumaczyłam na korkach, z czym to się „je” :) Przydatny wpis.
Ostanie zdanie z kazdego zestawu to wiem , ze czas przeszly Perfekt.
Tak mi szkoda , ye nie ma tlumaczenia na polski chocby przy pierwszych trzech zestawach. Czemu on dwa razy wiesza ten obraz zanim )w trzecim ) zdaniu ma juz powieszony ……… tu ma byz znak zapytania.
Sory mam problem y klawiatura
A co znacza w nawiasie )h) albo )s), poydrawaim
Dopisałem wyjaśnienie kolejności zdań:
„pierwsze zdanie będzie w czasie teraźniejszym Präsens, drugie w czasie przeszłym Imperfekt, trzecie w czasie przeszłym Perfekt”
Czasowniki posiłkowe:
(h) – haben
(s) – sein